[26] สนฺติ อิเธกจฺเจติ วาเร ปน ปริหริตฺวา วุตฺตภาเวน ทุกฺกฏํฯ เอเสว นโย เย นูน…เป.… น มยนฺติ วาเรสุปิฯ อนุปสมฺปนฺเน ปน จตูสุปิ วาเรสุ ทุกฺกฏเมวฯ โจโรสิ คณฺฐิเภทโกสีติอาทิวจเนหิ ปน อุปสมฺปนฺเนปิ อนุปมฺปนฺเนปิ สพฺพวาเรสุ ทุกฺกฏเมวฯ ทวกมฺยตาย ปน อุปสมฺปนฺเนปิ อนุปสมฺปนฺเนปิ สพฺพวาเรสุ ทุพฺภาสิตํฯ ทวกมฺยตา นาม เกฬิหสาธิปฺปายตาฯ อิมสฺมิญฺจ สิกฺขาปเท ฐเปตฺวา ภิกฺขุํ ภิกฺขุนีอาทโย สพฺพสตฺตา อนุปสมฺปนฺนฏฺฐาเน ฐิตาติ เวทิตพฺพาฯ

[35] อตฺถปุเรกฺขารสฺสาติอาทีสุ ปาฬิยา อตฺถํ วณฺณยนฺโต อตฺถปุเรกฺขาโร; ปาฬิํ วาเจนฺโต ธมฺมปุเรกฺขาโร; อนุสิฏฺฐิยํ ฐตฺวา ‘‘อิทานิปิ จณฺฑาโลสิ, ปาปํ มา อกาสิ, มา ตโม ตมปรายโณ อโหสี’’ติอาทินา นเยน กเถนฺโต อนุสาสนีปุเรกฺขาโร นามาติ เวทิตพฺโพฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

ติสมุฏฺฐานํ – กายจิตฺตโต วาจาจิตฺตโต กายวาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติฯ กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ ทุพฺภาสิตาปตฺติ ปเนตฺถ วาจาจิตฺตโต สมุฏฺฐาติ, กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, อกุสลจิตฺตํ, ทฺวิเวทนํ สุขา จ มชฺฌตฺตา จาติฯ

โอมสวาทสิกฺขาปทํ ทุติยํฯ

3. เปสุญฺญสิกฺขาปทวณฺณนา

[36] ตติยสิกฺขาปเท – ภณฺฑนชาตานนฺติ สญฺชาตภณฺฑนานํฯ ภณฺฑนนฺติ กลหสฺส ปุพฺพภาโค, ‘‘อิมินา จ อิมินา จ อิทํ กตํ; เอวํ วุตฺเต เอวํ วกฺขามา’’ติอาทิกํ สกสกปกฺเข สมฺมนฺตนํฯ กลโหติ อาปตฺติคามิโก กายวาจาวีติกฺกโมฯ วิวาโทติ วิคฺคาหิกกถาฯ ตํ วิวาทํ อาปนฺนานํ วิวาทาปนฺนานํฯ เปสุญฺญนฺติ ปิสุณวาจํ, ปิยภาวสฺส สุญฺญกรณวาจนฺติ วุตฺตํ โหติฯ

[37] ภิกฺขุเปสุญฺเญติ ภิกฺขูนํ เปสุญฺเญ; ภิกฺขุโต สุตฺวา ภิกฺขุนา ภิกฺขุสฺส อุปสํหฏเปสุญฺเญติ อตฺโถฯ

[38] ทฺวีหากาเรหีติ ทฺวีหิ การเณหิฯ ปิยกมฺยสฺส วาติ ‘‘เอวํ อหํ เอตสฺส ปิโย ภวิสฺสามี’’ติ อตฺตโน ปิยภาวํ ปตฺถยมานสฺส วาฯ เภทาธิปฺปายสฺส วาติ ‘‘เอวมยํ เอเตน สทฺธิํ ภิชฺชิสฺสตี’’ติ ปรสฺส ปเรน เภทํ อิจฺฉนฺตสฺส วาฯ ชาติโตปีติอาทิ สพฺพํ ปุริมสิกฺขาปเท วุตฺตนยเมวฯ อิธาปิ ภิกฺขุนิํ อาทิํ กตฺวา สพฺเพ อนุปสมฺปนฺนา นามฯ

น ปิยกมฺยสฺส น เภทาธิปฺปายสฺสาติ เอกํ อกฺโกสนฺตํ เอกญฺจ ขมนฺตํ ทิสฺวา ‘‘อโห นิลฺลชฺโช, อีทิสมฺปิ นาม ภวนฺตํ ปุน วตฺตพฺพํ มญฺญิสฺสตี’’ติ เอวํ เกวลํ ปาปครหิตาย ภณนฺตสฺส อนาปตฺติฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวฯ ติสมุฏฺฐานํ – กายจิตฺตโต วาจาจิตฺตโต กายวาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ , กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

เปสุญฺญสิกฺขาปทํ ตติยํฯ

4. ปทโสธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา

[44] จตุตฺถสิกฺขาปเท – อปฺปติสฺสาติ อปฺปติสฺสวาฯ อุปาสกาติ วุตฺเต วจนมฺปิ น โสตุกามา; อนาทราติ อตฺโถฯ อปฺปติสฺสยา วา อนีจวุตฺติโนติ อตฺโถฯ อสภาควุตฺติกาติ วิสภาคชีวิกา, ยถา ภิกฺขูสุ วตฺติตพฺพํ; เอวํ อปฺปวตฺตวุตฺติโนติ อตฺโถฯ

[45] ปทโส ธมฺมํ วาเจยฺยาติ เอกโต ปทํ ปทํ ธมฺมํ วาเจยฺย; โกฏฺฐาสํ โกฏฺฐาสํ วาเจยฺยาติ อตฺโถฯ ยสฺมา ปน ตํ โกฏฺฐาสนามกํ ปทํ จตุพฺพิธํ โหติ, ตสฺมา ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘ปทํ อนุปทํ อนฺวกฺขรํ อนุพฺยญฺชน’’นฺติ ปทภาชนํ วุตฺตํฯ ตตฺถ ปทนฺติ เอโก คาถาปาโท อธิปฺเปโตฯ อนุปทนฺติ ทุติยปาโทฯ อนฺวกฺขรนฺติ เอเกกมกฺขรํฯ อนุพฺยญฺชนนฺติ ปุริมพฺยญฺชเนน สทิสํ ปจฺฉาพฺยญฺชนํฯ ยํ กิญฺจิ วา เอกมกฺขรํ อนฺวกฺขรํ, อกฺขรสมูโห อนุพฺยญฺชนํ, อกฺขรานุพฺยญฺชนสมูโห ปทํฯ ปฐมปทํ ปทเมว, ทุติยํ อนุปทนฺติ เอวเมตฺถ นานากรณํ เวทิตพฺพํฯ