เถโร สุตฺวา อาห – ‘‘อโห, จูฬนาโค สาสนโต ภฏฺโฐ, อหํ เอตสฺส สตฺตกฺขตฺตุํ วินยํ วาเจนฺโต น กทาจิ เอวํ อวจํ, อยํ กุโต ลภิตฺวา เอวํ วทสี’’ติฯ ภิกฺขู เถรํ ยาจิํสุ – ‘‘กเถถ ทานิ, ภนฺเต, เกน ปริจฺฉินฺโน’’ติ? ‘‘ยาวกาลิเกนาวุโส’’ติ เถโร อาหฯ ตสฺมา ยํกิญฺจิ ยาคุภตฺตํ วา ผลาผลํ วา อามิสชาติกํ สมติตฺติกเมว คเหตพฺพํฯ ตญฺจ โข อธิฏฺฐานุปเคน ปตฺเตน, อิตเรน ปน ถูปีกตมฺปิ วฏฺฏติฯ ยามกาลิกสตฺตาหกาลิกยาวชีวิกานิ ปน อธิฏฺฐานุปคปตฺเตปิ ถูปีกตานิ วฏฺฏนฺติฯ ทฺวีสุ ปตฺเตสุ ภตฺตํ คเหตฺวา เอกสฺมิํ ปูเรตฺวา วิหารํ เปเสตุํ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ ปน วุตฺตํฯ ยํ ปตฺเต ปกฺขิปิยมานํ ปูวอุจฺฉุขณฺฑผลาผลาทิ เหฏฺฐา โอโรหติ, ตํ ถูปีกตํ นาม น โหติฯ ปูววฏํสกํ ฐเปตฺวา ปิณฺฑปาตํ เทนฺติ, ถูปีกตเมว โหติฯ ปุปฺผวฏํสกตกฺโกลกฏุกผลาทิวฏํสเก ปน ฐเปตฺวา ทินฺนํ ถูปีกตํ น โหติฯ ภตฺตสฺส อุปริ ถาลกํ วา ปตฺตํ วา ฐเปตฺวา ปูเรตฺวา คณฺหาติ, ถูปีกตํ นาม น โหติฯ กุรุนฺทิยมฺปิ วุตฺตํ – ‘‘ถาลเก วา ปณฺเณ วา ปกฺขิปิตฺวา ตํ ปตฺตมตฺถเก ฐเปตฺวา เทนฺติ, ปาเฏกฺกภาชนํ วฏฺฏตี’’ติฯ

อิธ อนาปตฺติยํ คิลาโน น อาคโต, ตสฺมา คิลานสฺสปิ ถูปีกตํ น วฏฺฏติฯ สพฺพตฺถ ปน ปฏิคฺคเหตุเมว น วฏฺฏติฯ ปฏิคฺคหิตํ ปน สุปฏิคฺคหิตเมว โหติ, ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติฯ

ตติโย วคฺโคฯ

4. สกฺกจฺจวคฺควณฺณนา

[606] สกฺกจฺจนฺติ เอตฺถาปิ อสกฺกจฺจํ ปฏิคฺคหเณเยว อาปตฺติ, ปฏิคฺคหิตํ ปน สุปฏิคฺคหิตเมวฯ สกฺกจฺจนฺติ จ ปตฺตสญฺญีติ จาติ อุภยํ วุตฺตนยเมวฯ

[608] สปทานนฺติ ตตฺถ ตตฺถ โอธิํ อกตฺวา อนุปฏิปาฏิยาฯ สมสูปเก วตฺตพฺพํ วุตฺตเมวฯ

[610] ถูปกโตติ มตฺถกโต; เวมชฺฌโตติ อตฺโถฯ

[611] ปฏิจฺฉาเทตฺวา เทนฺตีติ มาฆาตสมยาทีสุ ปฏิจฺฉนฺนํ พฺยญฺชนํ กตฺวา เทนฺติฯ วิญฺญตฺติยํ วตฺตพฺพํ นตฺถิฯ

[614] อุชฺฌานสญฺญีสิกฺขาปเทปิ คิลาโน น มุจฺจติฯ

[615] นาติมหนฺโต กพโฬติ มยูรณฺฑํ อติมหนฺตํ, กุกฺกุฏณฺฑํ อติขุทฺทกํ, เตสํ เวมชฺฌปฺปมาโณฯ ขชฺชเกติ เอตฺถ มูลขาทนียาทิ สพฺพํ คเหตพฺพํฯ

จตุตฺโถ วคฺโคฯ

5. กพฬวคฺควณฺณนา

[617] อนาหเฏติ อนาหริเต; มุขทฺวารํ อสมฺปาปิเตติ อตฺโถฯ

[618] สพฺพํ หตฺถนฺติ สกลหตฺถํฯ

[619] สกพเฬนาติ เอตฺถ ธมฺมํ กเถนฺโต หรีตกํ วา ลฏฺฐิมธุกํ วา มุเข ปกฺขิปิตฺวา กเถติฯ ยตฺตเกน วจนํ อปริปุณฺณํ น โหติ, ตตฺตเก มุขมฺหิ สนฺเต กเถตุํ วฏฺฏติฯ

[620] ปิณฺฑุกฺเขปกนฺติ ปิณฺฑํ อุกฺขิปิตฺวา อุกฺขิปิตฺวาฯ

[621] กพฬาวจฺเฉทกนฺติ กพฬํ อวจฺฉินฺทิตฺวา อวจฺฉินฺทิตฺวาฯ

[622] อวคณฺฑการกนฺติ มกฺกโฏ วิย คณฺเฑ กตฺวา กตฺวาฯ

[623] หตฺถนิทฺธุนกนฺติ หตฺถํ นิทฺธุนิตฺวา นิทฺธุนิตฺวาฯ

[624] สิตฺถาวการกนฺติ สิตฺถานิ อวกิริตฺวา อวกิริตฺวาฯ

[625] ชิวฺหานิจฺฉารกนฺติ ชิวฺหํ นิจฺฉาเรตฺวา นิจฺฉาเรตฺวาฯ

[626] จปุจปุการกนฺติ จปุ จปูติ เอวํ สทฺทํ กตฺวา กตฺวาฯ

ปญฺจโม วคฺโคฯ