เมนู

3. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา

[596-8] ขมฺภกโต นาม กฏิยํ หตฺถํ ฐเปตฺวา กตขมฺโภฯ โอคุณฺฐิโตติ สสีสํ ปารุโตฯ

[600] อุกฺกุฏิกายาติ เอตฺถ อุกฺกุฏิกา วุจฺจติ ปณฺหิโย อุกฺขิปิตฺวา อคฺคปาเทหิ วา, อคฺคปาเท วา อุกฺขิปิตฺวา ปณฺหีหิเยว วา ภูมิํ ผุสนฺตสฺส คมนํฯ กรณวจนํ ปเนตฺถ วุตฺตลกฺขณเมวฯ

[601] ทุสฺสปลฺลตฺถิกายาติ เอตฺถ อาโยคปลฺลตฺถิกาปิ ทุสฺสปลฺลตฺถิกา เอวฯ

[602] สกฺกจฺจนฺติ สติํ อุปฏฺฐเปตฺวาฯ

[603] อากิรนฺเตปีติ ปิณฺฑปาตํ เทนฺเตปิฯ ปตฺตสญฺญีติ ปตฺเต สญฺญํ กตฺวาฯ

[604] สมสูปโก นาม ยตฺถ ภตฺตสฺส จตุตฺถภาคปฺปมาโณ สูโป โหติฯ มุคฺคสูโป มาสสูโปติ เอตฺถ กุลตฺถาทีหิ กตสูปาปิ สงฺคหํ คจฺฉนฺติเยวาติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํฯ รสรเสติ เอตฺถ ฐเปตฺวา ทฺเว สูเป อวเสสานิ โอโลณีสากสูเปยฺยมจฺฉรสมํสรสาทีนิ รสรสาติ เวทิตพฺพานิฯ ตํ รสรสํ พหุมฺปิ คณฺหนฺตสฺส อนาปตฺติฯ

[605] สมติตฺติกนฺติ สมปุณฺณํ สมภริตํฯ ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ เอตฺถ ถูปีกโต นาม ปตฺตสฺส อนฺโตมุขวฏฺฏิเลขํ อติกฺกมิตฺวา กโต; ปตฺเต ปกฺขิตฺโต รจิโต ปูริโตติ อตฺโถฯ เอวํ กตํ อคเหตฺวา อนฺโตมุขวฏฺฏิเลขาสมปฺปมาโณ คเหตพฺโพฯ

ตตฺถ ถูปีกตํ นาม ‘‘ปญฺจหิ โภชเนหิ กต’’นฺติ อภยตฺเถโร อาหฯ ติปิฏกจูฬนาคตฺเถโร ปน ‘‘ปิณฺฑปาโต นาม ยาคุปิ ภตฺตมฺปิ ขาทนียมฺปิ จุณฺณปิณฺโฑปิ ทนฺตกฏฺฐมฺปิ ทสิกสุตฺตมฺปี’’ติ อิทํ สุตฺตํ วตฺวา ทสิกสุตฺตมฺปิ ถูปีกตํ น วฏฺฏตีติ อาหฯ เตสํ วาทํ สุตฺวา ภิกฺขู โรหณํ คนฺตฺวา จูฬสุมนตฺเถรํ ปุจฺฉิํสุ – ‘‘ภนฺเต ถูปีกตปิณฺฑปาโต เกน ปริจฺฉินฺโน’’ติ? เตสญฺจ เถรานํ วาทํ อาโรเจสุํฯ

เถโร สุตฺวา อาห – ‘‘อโห, จูฬนาโค สาสนโต ภฏฺโฐ, อหํ เอตสฺส สตฺตกฺขตฺตุํ วินยํ วาเจนฺโต น กทาจิ เอวํ อวจํ, อยํ กุโต ลภิตฺวา เอวํ วทสี’’ติฯ ภิกฺขู เถรํ ยาจิํสุ – ‘‘กเถถ ทานิ, ภนฺเต, เกน ปริจฺฉินฺโน’’ติ? ‘‘ยาวกาลิเกนาวุโส’’ติ เถโร อาหฯ ตสฺมา ยํกิญฺจิ ยาคุภตฺตํ วา ผลาผลํ วา อามิสชาติกํ สมติตฺติกเมว คเหตพฺพํฯ ตญฺจ โข อธิฏฺฐานุปเคน ปตฺเตน, อิตเรน ปน ถูปีกตมฺปิ วฏฺฏติฯ ยามกาลิกสตฺตาหกาลิกยาวชีวิกานิ ปน อธิฏฺฐานุปคปตฺเตปิ ถูปีกตานิ วฏฺฏนฺติฯ ทฺวีสุ ปตฺเตสุ ภตฺตํ คเหตฺวา เอกสฺมิํ ปูเรตฺวา วิหารํ เปเสตุํ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ ปน วุตฺตํฯ ยํ ปตฺเต ปกฺขิปิยมานํ ปูวอุจฺฉุขณฺฑผลาผลาทิ เหฏฺฐา โอโรหติ, ตํ ถูปีกตํ นาม น โหติฯ ปูววฏํสกํ ฐเปตฺวา ปิณฺฑปาตํ เทนฺติ, ถูปีกตเมว โหติฯ ปุปฺผวฏํสกตกฺโกลกฏุกผลาทิวฏํสเก ปน ฐเปตฺวา ทินฺนํ ถูปีกตํ น โหติฯ ภตฺตสฺส อุปริ ถาลกํ วา ปตฺตํ วา ฐเปตฺวา ปูเรตฺวา คณฺหาติ, ถูปีกตํ นาม น โหติฯ กุรุนฺทิยมฺปิ วุตฺตํ – ‘‘ถาลเก วา ปณฺเณ วา ปกฺขิปิตฺวา ตํ ปตฺตมตฺถเก ฐเปตฺวา เทนฺติ, ปาเฏกฺกภาชนํ วฏฺฏตี’’ติฯ

อิธ อนาปตฺติยํ คิลาโน น อาคโต, ตสฺมา คิลานสฺสปิ ถูปีกตํ น วฏฺฏติฯ สพฺพตฺถ ปน ปฏิคฺคเหตุเมว น วฏฺฏติฯ ปฏิคฺคหิตํ ปน สุปฏิคฺคหิตเมว โหติ, ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติฯ

ตติโย วคฺโคฯ

4. สกฺกจฺจวคฺควณฺณนา

[606] สกฺกจฺจนฺติ เอตฺถาปิ อสกฺกจฺจํ ปฏิคฺคหเณเยว อาปตฺติ, ปฏิคฺคหิตํ ปน สุปฏิคฺคหิตเมวฯ สกฺกจฺจนฺติ จ ปตฺตสญฺญีติ จาติ อุภยํ วุตฺตนยเมวฯ

[608] สปทานนฺติ ตตฺถ ตตฺถ โอธิํ อกตฺวา อนุปฏิปาฏิยาฯ สมสูปเก วตฺตพฺพํ วุตฺตเมวฯ

[610] ถูปกโตติ มตฺถกโต; เวมชฺฌโตติ อตฺโถฯ