2. อนุสยวคฺโค

1. ปฐมอนุสยสุตฺตํ

[11] ‘‘สตฺติเม , ภิกฺขเว, อนุสยาฯ กตเม สตฺต? กามราคานุสโย, ปฏิฆานุสโย , ทิฏฺฐานุสโย, วิจิกิจฺฉานุสโย, มานานุสโย, ภวราคานุสโย , อวิชฺชานุสโยฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, สตฺต อนุสยา’’ติฯ ปฐมํฯ

2. ทุติยอนุสยสุตฺตํ

[12] ‘‘สตฺตนฺนํ, ภิกฺขเว, อนุสยานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติฯ กตเมสํ สตฺตนฺนํ? กามราคานุสยสฺส ปหานาย สมุจฺเฉทาย พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ, ปฏิฆานุสยสฺส…เป.… ทิฏฺฐานุสยสฺส… วิจิกิจฺฉานุสยสฺส… มานานุสยสฺส… ภวราคานุสยสฺส… อวิชฺชานุสยสฺส ปหานาย สมุจฺเฉทาย พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติฯ อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, สตฺตนฺนํ อนุสยานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติฯ

‘‘ยโต จ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน กามราคานุสโย ปหีโน โหติ อุจฺฉินฺนมูโล ตาลาวตฺถุกโต อนภาวํกโต อายติํ อนุปฺปาทธมฺโมฯ ปฏิฆานุสโย…เป.… ทิฏฺฐานุสโย… วิจิกิจฺฉานุสโย… มานานุสโย… ภวราคานุสโย… อวิชฺชานุสโย ปหีโน โหติ อุจฺฉินฺนมูโล ตาลาวตฺถุกโต อนภาวํกโต อายติํ อนุปฺปาทธมฺโมฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อจฺเฉจฺฉิ ตณฺหํ, วิวตฺตยิ สํโยชนํ, สมฺมา มานาภิสมยา อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสา’’ติฯ ทุติยํฯ

3. กุลสุตฺตํ

[13] ‘‘สตฺตหิ , ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคตํ กุลํ อนุปคนฺตฺวา วา นาลํ อุปคนฺตุํ, อุปคนฺตฺวา วา นาลํ อุปนิสีทิตุํฯ กตเมหิ สตฺตหิ? น มนาเปน ปจฺจุฏฺเฐนฺติ, น มนาเปน อภิวาเทนฺติ, น มนาเปน อาสนํ เทนฺติ, สนฺตมสฺส ปริคุหนฺติ, พหุกมฺปิ โถกํ เทนฺติ, ปณีตมฺปิ ลูขํ เทนฺติ, อสกฺกจฺจํ เทนฺติ โน สกฺกจฺจํฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, สตฺตหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ กุลํ อนุปคนฺตฺวา วา นาลํ อุปคนฺตุํ, อุปคนฺตฺวา วา นาลํ อุปนิสีทิตุํฯ

‘‘สตฺตหิ, ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคตํ กุลํ อนุปคนฺตฺวา วา อลํ อุปคนฺตุํ, อุปคนฺตฺวา วา อลํ อุปนิสีทิตุํฯ กตเมหิ สตฺตหิ? มนาเปน ปจฺจุฏฺเฐนฺติ, มนาเปน อภิวาเทนฺติ, มนาเปน อาสนํ เทนฺติ, สนฺตมสฺส น ปริคุหนฺติ, พหุกมฺปิ พหุกํ เทนฺติ, ปณีตมฺปิ ปณีตํ เทนฺติ, สกฺกจฺจํ เทนฺติ โน อสกฺกจฺจํฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, สตฺตหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ กุลํ อนุปคนฺตฺวา วา อลํ อุปคนฺตุํ, อุปคนฺตฺวา วา อลํ อุปนิสีทิตุ’’นฺติฯ ตติยํฯ

4. ปุคฺคลสุตฺตํ

[14] ‘‘สตฺติเม , ภิกฺขเว, ปุคฺคลา อาหุเนยฺยา ปาหุเนยฺยา ทกฺขิเณยฺยา อญฺชลิกรณียา อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสฯ กตเม สตฺต? อุภโตภาควิมุตฺโต, ปญฺญาวิมุตฺโต, กายสกฺขี, ทิฏฺฐิปฺปตฺโต [ทิฏฺฐปฺปตฺโต (ก.)], สทฺธาวิมุตฺโต, ธมฺมานุสารี, สทฺธานุสารีฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, สตฺต ปุคฺคลา อาหุเนยฺยา ปาหุเนยฺยา ทกฺขิเณยฺยา อญฺชลิกรณียา อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสา’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. อุทกูปมาสุตฺตํ

[15] ‘‘สตฺติเม, ภิกฺขเว, อุทกูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม สตฺต? [ปุ. ป. 203; กถา. 852] อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สกิํ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหติ; อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา นิมุชฺชติ; อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา ฐิโต โหติ; อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา วิปสฺสติ วิโลเกติ; อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา ปตรติ; อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา ปติคาธปฺปตฺโต โหติ; อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา ติณฺโณ โหติ ปารงฺคโต [ปารคโต (สี. สฺยา. กํ.)] ถเล ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สกิํ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหติ? อิธ ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สมนฺนาคโต โหติ เอกนฺตกาฬเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหิฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สกิํ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหติฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา นิมุชฺชติ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชติ สาธุ สทฺธา กุสเลสุ ธมฺเมสุ, สาธุ หิรี…เป.… สาธุ โอตฺตปฺปํ… สาธุ วีริยํ [วิริยํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] … สาธุ ปญฺญา กุสเลสุ ธมฺเมสูติฯ ตสฺส สา สทฺธา เนว ติฏฺฐติ โน วฑฺฒติ หายติเยว, ตสฺส สา หิรี…เป.… ตสฺส ตํ โอตฺตปฺปํ… ตสฺส ตํ วีริยํ… ตสฺส สา ปญฺญา เนว ติฏฺฐติ โน วฑฺฒติ หายติเยวฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา นิมุชฺชติฯ